Aanamukunda yo pomukunda Eeghoshi taya lili enota
Ku Eliaser Ndeyanale
AAKALIMO yo momukunda Eenghoshi, moshikandjohogololo shaNgenga otaya lili enota konima sho ya kala ka yena omeya konyala oomwedhi ndatu dha kapita ngashiingeyi.
Sho ya popi noshifo sho Confidente oshiwike sha zi ko, yamwe yomaakalimo yomukunda nguka oya ti momunino gomeya ngoka gwa fala omeya pomukunda gwawo ka muna omeya onkene nande ya patulule kokapomba kaayehe hoka ke li popepi nuundunda ha u ithanwa Oshipala shonghoshi nenge kuupomba wawo wo momagumbo ita ku zi omeya.
Otaya hokolola wo kutya ethimbo lya hugunina ya nwa omeya gayela osha li kehulilo lyomwedhi Juni nuumvo.
Aanamikunda nguka otaya ti nonande oshinina shika oye shi tseyithila kansela gwawo tatekulu Sakaria Haimpudi, inaya kwathelwa.
Otaya ti kutya sho ya kala nokudhengwa kenota, oya kala haya ka konga omeya ketale li li ko Angola oshoka omukunda nguka ogu li popepi noongamba dhaNamibia na Angola.
Ngashingeyi otaya ti kutya etale ndyoka olya pwina. Ngashingeyi ohaya kutha omathangafuma ketale limwe li li ambala oshinano shookilometa hetatu okuza pomukunda gwawo yu uka kuuzilo wOngenga, nashika oshe ya ningila ngashiingeyi oshidhigu okuthikako oshoka oko kule unene.
Otaya hokolola kutya oha kuthikwa owala kumboka yena omakambamba, nangoka nee ahala omeya ohega landa kondando yoondola ntano mendini limwe.
Omeya ogo tuu ngoka otaya ti oga kaka nokunuwa kaantu oshoka omo hamu nuwa woo nokiinamwenyo omanga mboka ye li popepi netale nmdika omo haya iyogo.
Omeya nga aniwa ohaye ga longitha okuteleka, okunwa kaantu niinamwenyo, okukosha noshotuu okuyoga oonguwo dhawo.
Onkene ota indile kepangelo opo li ya ningile etale lyomeya pomukunda gwawo oshoka oyiitaala kutya kombinga hoka kwa za omunino gomeya ngoka gweya pomukunda gwawo ka kuna oshimoko shagwana okupombela omeya momunino gwawo moka.
Gumwe gomaanamukunda ngoka okwa lombwele oshifokundaneki shika kutya okuna iimuna oyindji mbyoka ngashiingeyi yili tayi si kenota nokondjala oshoka ita vulu oku yi landela omeya ga gwana.
Okwati wo okwali ena oongombe dhili omilongo ndatu na hamano ashike ngashiingeyi opwa sa dhili omilongo mbali nayimwe, noku li owala athigalapo ngashiingeyi nookwamayulu dhili omulongo nantano.
Okwiitaala wo kutya omugoyi dhomudho itadhi thiki ko koshikogo.
Okwati wo okuna oonewewe ye li ethele limwe (100) noshowo oogwamululu geli omulongo lwaampoka. Iimuna ayihe mbika ohayi nu momeya ngoka ha landa kwaamboka yena iihauto.
Okwati opo iimuna ye yimwe mesiku ota longitha oondola ethele nomilongo heyali ashike natango iimuna inayi kumwa.
Aanamikunda ooyakwawo oya hokolola kutya ethimbo limwe ihaya iyogo komalutu nenge oonguwo dhawo oshoka kapena omeya.
Oya hokolola wo kutya aanamikunda yamwe ohaya vulu oku ninga omasiku kayena omeya momagumbo oshoka kayena iimaliwa yokulanda omeya.
Mwene gomukunda ngoka tatekulu Erastus Haulenga ota indile epangelo li ya ningile po etale nenge wo aakwashigwana yaninge osumina etaya hupu etale lyawo lyomeya opo omvula sho tayi kaloka otamu vulu okuya omeya.
Tatekulu Haulenga okwa tsikileko kutya okwa li iithana tatekulu Haimpudi koshigongi sha li shina oku kala ko nooyene yomikunda shinasha nokuhupa etale ashike ooyene wala yomikunda omishona oyo owala ya li yathiki nashika okwiitaala kutya oshali sha teya councillor omukumo.
Kakele komukunda nguka Eenghoshi ngoka mwene gomukunda tati oguna ashike omagumbo geli omilongo mbali nagane, opena wo aniwa omikunda dhimwe nadho dha taalela onkalo ndjika yenota ngaashi, Efinde, Eenghoshi B na C, Onakutumba, Efitu no showo Iiwelekeshe.
Aanamikunda mbaka ota hokolola kutya onkalo oyeya ningila odhigu oshoka ngashiingeyi otaya landa iikulya yomagumbo gawo, iikulya yiimuna noshowo omeya gokunwa.
Sho ya pulwa kutya oshike omeya go pomukunda Eenghoshi ga pata, omunambelewa go NamWater mOshakati, tate Abraham Ashipala, okwati ombelewa ya wo ya wo inayi tseyithilwa oshinima shik.
Okwa indile wo kaanamikunda mbaka ya lopote oshinima shoka kombelewa yuuministeli wuunamapya oshoka owo u na ekondololo lyomunino ngoka.
Okwati wo omanga inaya lopota naya konaakona tango kutya uupyakadhi mboka ita u enditha omeya ou li peni.
Sho apulwa atye ko sha koshikumungu shika, tatekulu Haimpudi okwa tindi oku gandja uuyelele konzonkundana ndjika tati wo kutya nayiye kombelewa ye.
Shika okweshi popi komatango gOmaandaha popepi noombaga yo FNB mOshakati mpoka li iithana atsakanene nomushangi gwehokololo ndika.
Okwa popi wokutya oshinima shenona lyo kEengoshioshina opolitika. Tati wo kutya mboka yeshilile komeho kayeshi iilyo yongundu Swapo.
Sho adhengelwa ishewe ongodhi mEtiyali lyoshiwike shika opo agandje uuyelele manga e li mombelewa, tatekulu Haimpudi okwati kutya ye ita gandja nande uuyelele mongodhi oshoka kuye kashili mondjila.
Okwati wo onzonkundana ndjika oya dhina ombelewa ye. Nguka omukunda omutiyali tagu lopotwa kuna enota nuumvo, omwedhi gwa zi ko onzonkundana ndjika oya li ya lopota natango omukunda Amarika moshitopolwa shaMusati muna aantu taya si kenota. Omukunda nguka guli mOngandjera omuna aantu taya nu momithima omileeleka.
Oya li ya lombwele oshifokundaneki shika kutya otaya si kenota molwaashoka kayena omeya nomboola ndjoka ya li ya tulilwa po kepangelo omimvo dha piti ihayi longo ewe.
Kakele ishewe komeya, aakalimo yomomukunda ngoka otaya ti wo kutya otaya dhengwa kunakiidhi omo lomuloka ka guli nawa nuumvo.