Aantu yeli ya hahetatu ya aluka komukithi go COVID-19

Ku Eliaser Ndeyanale

AANTU yeli ya hetatu yomaantu ye li omulongo  naya hamano mboka ya li ya monika ombuto yo COVID-19 mo Namibia ota ku ti oya kala po nawa noye li ya lalekwa yaye komagumbo.

Omuntu omutihetatu ota ku ti okwa lalekwa moshipangelo mehulilo shiwike twa zi.

Shika osha li sha hololwa kaanambelewa yoshikondo shuundjolowele mOvenduka oshiwike shika kosenda yomauyelele ge na sha no COVID-19 ndjoka yili kombelewa ya ngoloneya goshitopolwa shaKhomas.

Nande ina ya popiwa komadhina, mboka ya kalapo onawa oyo aniwa omuvu omutitatu, omutine omutitano, omutihamano, omuti mulongo nomutitatu noshowo omuvu omumvo omitimulongo nomutine.

Ota ku popiwa wo kutya aahokanathani aa Romania mboka ya li haya monika tango omukithi nguka inaya kalapo nawa.

Mboka inaya kalapo nawa oye li omulongo.

Konima yiiwi iyali netata lwaampoka, omwaalu gwaantu mboka ya li ya monika ombuto yo COVID-19 ogwa li londo okuza po 14 okuya po 16, ashike ina pu monika we aantu oyendji yena ombuto.

Shika osha li sha kolekwa kominista yuuhaku omundohotola Kalumbi Shangula moshiwike shika.

Yaali yomwaamboka ya monika ombuto ndjoka aapangi keyithano ashike gumwe gomuyo okwa kala po nawa.
Iizemo ye konaakono lyomupangi ngoka ina kalapo oya li ya kolekwa konima yiiwike iyali ngashiingeyi.

Omundohotola Shangula okwati omupangi nguka omunamimvo 46, nokwa li a kwatwa komukithi nguka sho a li aka talelapo omupambele gwe ko South Africa.

Shangula okwati omupangi nguka okwa li a ningilwa ekonaakono momasiku 30 Maalitsa pokapangelo kedhina Robert Mugabe mOvenduka konima sho a li aniwa a li ena omadhidhiliko ga fa gombuto yo COVID-19 ngaashi pothingo pe na oshilalo, ovulwe noshowo uuvite uutalala.

Momasiku gane (04 Apilili) omakonaakono oga li guulike kutya okuna omumbuto yo COVID-19 ashike minister okwati omupangi nguka oku li monkalo yili nawa lela.

Omwaalu gwaaNamibia mboka ya monika ombuto oye li ya heya li ngaashiingeyi mwa kwatelwa omukwashigwana e li omukwiilongo.

Omuntu omukwawo omulongi keyithano, ngoka minister tati oku li iikalekelwa.

Omundotola Shangula okwati wo kutya aantu yethike pomwaalu go 362 oya li ya ningilwa omakonaakono go COVID-19 moshilongo ashihe.

Okwati omakonaakono ngaka oga li ga ningwa moolabola dho moshilongo noshowo ko South Africa.

Moolabola dho moshilongo omwa li mwa ningwa omakonaako ge li 206 ngoka ga li ga ningwa kehangano lyepangelo ha li ithanwa Namibia Institute of Pathology (NIP) omanga ge li 156 ga li ga ningwa kehangano lya South Africa lyedhina PathCare.

Sigo opaife ombuto ndjika inayi monenwa omuti gokuyi panga okene aantu otaya indilwa yiiyoge konyala nomeya gothewa alushe nosho wo oku kala momagumbo gawo.

Ombuto ndjika oya etitha wo opo omagongalo gongeleki onkwavangeli muNamibia opo ga hulithepo manga okuninga omalongeloKalunga muule womasiku omilongo ndatu opo ku keelelwe etandayelo lyombuto yo Corona Virus ndjoka wo yatseyika nawa nedhina COVID-19.

Uuyelele mboka wagandjwa kehangano lyuundjolowele muuyuni otau ti kutya omadhidhiliko gombuto ndjika ogo eshikisha, uupyu u li pombanda, omukolo omukukutu noshowo okufudha nuudhigu.

Onkene oshigwana otashi lombwelwa neekutya nashi zale omanyala, oku iyoga konyala nothewa, okuzala okamaska komayulu noshowo okuwapaleka nawa iilongithomwa yesiku kehe noshowo okuyanda omangundumano.

Ehangano ndika ota li ti wo kutya omuntu ngele okuna omadhidhiliko ngaka nakale megumbo oshoka ngele okwa zi mo ota vulu oku kwa titha yakwawo kombuto ndika.

Ngele owa mono omunegumbo goye, omuniilonga pamwe nangoye nenge kuume koye e na omadhidhiliko ngaka oto indilwa opo udhenge ko konomola tayi landula 0800 100 100.